Postanowienie SN z dnia 28 września 2016 r. III CSK 329/15:
„1. Jeżeli w czasie biegu terminu zawitego przewidzianego w art. 1015 § 1 KC przedstawiciel ustawowy zamierzający odrzucić spadek w imieniu małoletniego złoży stosowny wniosek do sądu opiekuńczego, termin ten przestaje biec przez czas trwania postępowania, ale przestaje biec tylko w tym znaczeniu, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu kończącego postępowanie.
- Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu zezwalającego na złożenie oświadczenia przedstawiciel ustawowy powinien niezwłocznie złożyć to oświadczenie, chyba że omawiany termin, uwzględniając czas trwania postępowania opiekuńczego, jeszcze nie upłynął. W takiej sytuacji złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku może nastąpić w dowolnej chwili, byleby przed upływem sześciu miesięcy od dowiedzenia się przez przedstawiciela ustawowego o tym, że małoletni dziedziczy spadek z ustawy na skutek odrzucenia spadku przez jego wstępnego.
Rodzic, który dowie się o tytule powołania do spadku swojego dziecka, ma sześć miesięcy na złożenie do sądu opiekuńczego wniosku o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną wnioskodawczyń w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku i o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku w terminie, zajął się problematyką terminu do odrzucenia spadku imieniem osoby małoletniej.
Sąd Najwyższy przypomniał, że zgodnie z brzmieniem art. 1015 § 1 Kodeksu Cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Za małoletniego wniosek składa rodzic lub opiekun Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać skutecznie złożone jedynie przez osobę, której przysługuje pełna zdolność do czynności prawnych. Zdolności takiej nie posiada małoletni, co oznacza, że oświadczenie takie w jej imieniu powinien złożyć przedstawiciel ustawowy (rodzic lub opiekun prawny).
Termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku biegnie od dnia, w którym przedstawiciel ustawowy dziecka dowiedział się o tytule powołania małoletniego do spadku. Decydującym jest zatem moment, w którym rodzic lub opiekun prawny dziecka dowiedział się o tym, że jest ono jednym ze spadkobierców.
Sąd opiekuńczy jest władny wyrazić zgodę (zezwolenie) na złożenie oświadczenia imieniem małoletniego w postępowaniu spadkowym. Bez zgody sądu opiekuńczego nie jest dopuszczalne odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Oświadczenie rodzica lub opiekuna prawnego złożone bez zezwolenia sądu będzie prawnie bezskuteczne. Sąd opiekuńczy rozstrzyga o zasadności wniosku przedstawiciela ustawowego dziecka po przeprowadzeniu stosownego postępowania. Niejednokrotnie zdarza się, że postępowanie przed sądem rodzinnym może zakończyć się już po upływie terminu określonego w art. 1015 § 1 k.c., a więc po upływie sześciu miesięcy od czasu, gdy rodzic lub opiekun prawny dziecka dowiedział się o tym, że małoletni może odziedziczyć spadek.
Orzecznictwo stoi na stanowisku, iż termin określony w art. 1015 § 1 k.c. jest terminem zawitym, dlatego nie ma możliwości jego przedłużenia ani przywrócenia. Przekroczenie terminu zawitego skutkuje bezskutecznością czynności prawnej podjętej po jego upływie.
Z tego też względu złożenie wniosku o zezwolenie na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego powoduje spoczywanie biegu terminu określonego we wskazanym przepisie tzn. termin ten przestaje biec przez czas trwania postępowania, ale przestaje biec tylko w tym znaczeniu, że nie może upłynąć (zakończyć biegu) przed uprawomocnieniem się postanowienia sądu kończącego postępowanie. Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu zezwalającego na złożenie oświadczenia przedstawiciel ustawowy powinien niezwłocznie złożyć to oświadczenie.
